चला जाऊया गड-किल्ल्यांवर लोहगड(भाग -०४)

चला जाऊया गड-किल्ल्यांवर

          *लोहगड किल्ला*

             (भाग-०४)

🚩🚩🚩🚩🚩🚩🚩🚩

*************************

... नानाभाऊ माळी

                   अनेक दुर्ग किल्ले

 'उभट कडे' खांद्यावर घेऊन उभे आहेत!अंगावर घेऊन उभे आहेत!कित्येक शतकांपासून उभे आहेत! अनेक वादळानां तोंड देत उभे आहेत!आपलं अस्तित्व जपून उभे आहेत!खाली खोल खोल दरी दिसत असतें!खोल दरी प्रचंड जंगलांनी वेढलेली दिसतें!खोल दरीतून तुफान वारा वाहात असतो!गुंग गुंग आवाज करीत किल्ल्यावर येऊन धडकत असतो!कधी हृदयाला धडकी भरत असतें! निसर्गाचां उपजत कलाविष्कार पाहात राहावंसं वाटतं!किल्ल्याचे उभट कडे वारा,वादळ,पावसाला तोंड देत उभा असतात!'कडा'...किल्ल्याचा दागिना असतो!डोक्यावरील सुंदर गोंदन असतं!..'लोहगड किल्ला' असाच सुंदर दागिना घालून शतकानुशतके उभा आहे!

         होय!लोहगडावर विंचू कडा आहे!विंचूच्या आकाराचा प्रचंड उभट कडा आहे!नजरेच्या पलीकडे त्याची लांबी आहे!विंचू कड्यावर जाऊन जीवंत अनुभव घेण्याचा आनंद वेगळाच आहे!अरुंद रुंदी, खोल झाडांची केसाळलेली दरी,अंगावर शहारे येतील असं दृश्य पाहून लोहगडाचा विंचू कडा साहसाला आमंत्रण देत असतो!डोळ्यांची अतृप्ती मनाला बेचैन करीत असतें!कड्यावर उभे राहून खाली  खोल खोल दरीतं पाहिल्यावर आपल्या धाडसाचीं वाह वाह होत राहते!आमच्याही छातीत धडकी भरली होती!समोर श्वास रोखून पाहात होतो!डोळे विस्फारून पाहात होतो!निसर्ग आपल्याचं नादात होता!विंचू कडा आपल्याचं खेळात होता!लोहगड किल्ला असा महत्वपूर्ण दागिना घालून सह्याद्री पर्वत रांगेतं स्वाभिमानाने उभा आहे!विंचू कडा लोहगडाचा मुकुट मनी असल्याचं सिद्ध होत आहे!म्हणूनच छत्रपती शिवरायांनी आपल्या दूरदृष्टीतून या किल्ल्याला महत्व दिले होतें!आम्ही लोहगडाच्या शिखरावर होतो!अजब सपाट भूमीवर होतो!निसर्गाच्या दानासं डोळे भरून पाहात होतो!....🚩

            आम्ही ०२ जून २०२४ रोजी लोहगड किल्ला चढत होतो!विस्तीर्ण,मजबूत दगडी पायऱ्या चढत होतो!कडे कडेने बुरुज उभे होतें!लक्ष्मी कोठी,गणेश दरवाजा,त्र्यंबक तलाव, घोड्यांची पागा, हनुमान दरवाजा, नारायण दरवाजा पाहात होतो!अनेक तोफा होत्या!पाण्याचें टाके होतें!भक्कम बुरुज पाहात वर चढत होतो!माणसाने सह्याद्रीच्या उंच डोंगरावर बांधलेला अद्वितीय चमत्कार पाहात होतो!बुद्धी पलीकडे असणार आश्चर्य पाहात होतो!अविश्वासनिय चमत्कार पाहात होतो!एक एक पावलं टाकतांना दम लागत होता!घाम येत होता!आतली जिद्द पुढे ढकलीत होती!इतक्या उंचावर, दगड-चुण्यात  हा किल्ला कसा बांधला असावा? तोंडात बोट घालून मानवनिर्मित आश्चर्याला नमन करीत होतो!वास्तुशास्त्री विश्वकर्माला नमन करीत होतो!🚩

              एक एक पायऱ्या वर चढत, भक्कम दरवाज्यातून किल्ल्यावर पोहचलो होतो!मोकळा श्वास घेतल्याची अनुभूती घेत होतो!आम्ही पठारावर होतो!अवलोकन करीत होतो!घाम निघाल्याच समाधान मिळत होतं!वरती शुद्ध प्राणवायू होता!उड्या मारीत आमच्या श्वसन यंत्रात शिरकाव करीत होता!वरती निसर्ग नजारा पाहात होतो!किल्ल्यास भक्कम तटबंदी होती!एक एक दगड रचून बुरुज बांधला होता!वरती पठारावर खोल खोल त्र्यंबक तलाव बांधलेला होता!१६ कोणी तलाव होता!कडक उन्हाळ्यातही मुबलक निळसर-शेवाळी रंगाचं पाणी दिसत होतं!अनेक पाण्याचे टाके होतें!तलाव होतें!दगडचुन्याने बांधलेले,अजूनही भक्कम स्थितीत असलेले दिसले!वरती पठारावर शिवमंदिर होतं!मंदिरात जाऊन दर्शन घेतलं!शिवमंदिरा अलीकडे एक दगडी घुमटाकार वास्तू दिसली!कदाचित  दर्गा सदृश्य वास्तू असावी!

         डाव्या बाजूला घोड्यांची पागा होती!खोल गुहेसारखी होती!आतून संपूर्ण अंधार दिसत होता!मोबाईल टॉर्चने आतील गडद अंधारात पाहात होतो!वास्तुशिल्पी अतिशय हुशार असावा!गुहेत घोड्यांची पागा कशी? गुहा इतकी मोठी होती की त्यात सहज दोन-एकशे लोकं उभे राहू शकतील!आतून फिरतांना भीती वाटत होती!न जाने आत बिबटया लपून बसला असावा!ही गुहा घोड्यांची पागा आहे यावर विश्वास बसत नव्हता!कदाचित हिचं लक्ष्मी कोठी असावी,ज्यात सुरतेचा लुटून आणलेला खजिना ठेवला असावा!

            किल्ल्यावरील भव्य,विस्तृत पठारावर प्राचीन पडके अवशेष दिसत होतें!आपलं अस्तित्व टिकवून होतें संदेश देत होतें!किल्ल्यावरून पवना अन इंद्रायणी नदी खोरे घनदाट जंगलात एकजीव झालेले दिसत होतें!झाडांनी वेढलेल्या सृष्टीसौंदर्याचा अलोट दान पाहात होतो!पवना धरणाचा पाणी फुगवटा लांबवर पसरलेला दिसत होता!किल्ल्यावरून तें विहंगम दृश्य टिपतांना डोळ्यांना कसरत करावी लागत होती!किल्ल्याच्या मागील भागात 'विंचूकडा' ताठ मानेने उभा असलेला दिसत होता!निसर्ग वास्तूविशारदास कोटी कोटी प्रणाम करीत होतो!🚩

         या भु... ला दान देऊनी निर्माता निघून गेला!मानवावरती उपकार ठेऊनी गेला!एक एक दृश्य नजरेतून साठवीत होतो!निसर्गाचा अविश्वसनिय अविष्कार हृदयात बंदिस्त करीत होतो!लोहगड किल्ला निसर्ग अविष्काराचं अन मानव निर्मात्याचं सुंदर दर्शन होतं!चौफेर दूरवर दृष्टी जात होती!तुंग किल्ला,विसापूर किल्ला,तिकोना किल्ला दिमाखात उभे असल्याचे दिसत होतें!एका बाजूला धरणाचं पाणी, दुसऱ्या बाजूला विंचू कडा, पुढे दूरवर पुणे- मुंबई हायवे दिसत होता!वाहने आगपेटीसारखी छोटी छोटी दिसत होती!आम्ही तल्लीन होऊन एक एक क्षण टिपत होतो!🚩

             छत्रपती शिवरायांच्या पाऊल खुणांनी पावन झालेला लोहगड किल्ला सह्याद्री पर्वतरांगेत दिमाखाने उभा दिसला!आमच्या हाती भगवा ध्वज फडकत होता!कडक उन असूनही हलकासा,ऊबदार वारा वाहात होता!आम्ही स्फूर्तीने, अभिमानाने,जाज्वल्य राष्ट्रप्रेमातून,'जय शिवराय!जय भवानी!हरहर महादेव!भारत माता की जय!' चा नारा देत होतो! 'चला जाऊया गडकिल्ल्यांवर' चें मुख्य संयोजक आदरणीय वसंतराव बागुल सरांच्या उत्कृष्ट संयोजनामुळे लोहगड किल्ला 'साहस सफर' सफल झाली होती!आम्ही सर्व साहसी मावळे लोहगडाचा विशाल अनुभव हृदयात बांधून परतीच्या सुखद प्रवासाला निघालो होतो!अंतःकरण तृप्तीने न्हाऊन निघालं होतं!

🚩🚩🚩👏🏼🚩🚩🚩

************************

... नानाभाऊ माळी,

हडपसर,पूणे-४११०२८

मो.नं-९९२३०७६५००

        ७५८८२२९५४६

दिनांक-०६ जून २०२४

nanabhaumali.blogspot.com